Değerli Dostlar,
Bilim insanları ve fütiristler dünyanın geleceğini değerlendirmek üzere güvenli veri bankaları ve araçlar-yöntemler geliştirme gayreti içindedirler. Bu yazımda bahsekonu çalışmalardan önemli bir tanesi olan ve ülkelerin kırılganlık düzeylerini ölçmeyi amaç edinen " Kırılgan Devletler Endeksi" ni ( KDE )-FSI ( Fragile States Index ) incelemek istedim.
Kısaca ne anlama geldiğini ifade etmek gerekirse "KDE " için ; Yaşadığı baskıların bir devleti ne zaman çöküşün eşiğine getireceğini belirleyen-öngören kritik bir araç denilebilir.
Bu endeks, 178 ülkeyi içeren ve bu ülkelerin istikrar düzeylerini, baş etmek zorunda kaldıkları baskıları esas alan yıllık bir sıralama olup Barış Fonu'nun ( FFP- Fund For Peace ) tescilli çatışma değerlendirme yazılım aracı ( CAST/Conflict assessment software tool) analitik platformunu temel almaktadır. Endeks araştırmasında üç ana kaynaktan gelen veri , kapsamlı bir sosyal bilim metodolojisine dayanarak mukayese edilmekte ve KDE için nihai skorlar belirlenmeden evvel eleştirel bir incelemeden geçirilmektedir.
KDE için her sene milyonlarca belge analiz edilmekte ve arama parametreleri uygulanarak her ülkenin notu 12 kilit politik,sosyal ve ekonomik gösterge ve yıllarca ciddi bir hassasiyetle yürütülen bilimsel araştırmaların neticesinde 100 den fazla alt gösterge esas alınarak belirlenmektedir.
Zayıf ve gelişmemiş devletler uluslararası toplum için hayati önemi haiz bir sorun oluşturmaktadırlar. Etkileşimin ve bağlantılılığın yüksek olduğu bir dünyada, Bilgi teknolojileri ve ekonomik manada küreselleşmenin kaçınılmaz olduğu ve güvenlik gereklerinin-taleplerinin iç içe geçtiği bir ortamda kırılgan bir devlet üzerindeki baskıların yalnızca o ülkenin halkına değil, komşu ülkelere ve hatta dünyanın bir başka bölgesindeki başka ülkelere bile olumsuz yansımaları olabilmektedir.
Zayıf ve çöken devletlerin sorunlarına, meselelerine dikkat çekerek KDE Politika yapıcılara ve kamu oyuna risk değerlendirmesi sunmakta ve erken çatışma uyarısında bulunmaktadır. Bunu yapabilmek için ; Dünyanın dört bir yanından her gün binlerce rapor ve veri toplanmakta, analiz edilen 178 ülkenin her birinin karşı karşıya olduğu sosyal, ekonomik ve politik baskılar detaylandırılmaktadır. Entegrasyon ve karşılaştırma tekniklerini kullanarak CAST yazılımı ilgili veriyi ayırıştırmaktadır. Daha sonra bu analiz seçilmiş ülke için muhtelif baskıların her birinin önemini tanımlayan bir skora dönüştürülmektedir.
Sosyal başlık altında 30 kadar alt göstergesi olan dört ana gösterge bulunmaktadır. Bunlar ; Demografik baskılar, mülteciler ve yerinden edilmiş nüfus, grup şikayetleri ve beyin göçü dür.
Ekonomik başlıkta 20 civarında alt gösterge ile birlikte iki ana gösterge bulunmaktadır. Bunlar da ; Eşitsiz ekonomik kalkınma ve yoksulluk-ekonomik gerileme’dir.
Politik ve askeri başlıkta ise 50 yi aşkın alt gösterge ve altı ana gösterge yer almaktadır. Bu altı ana gösterge ; Devletin meşruiyeti, Kamu hizmetleri, İnsan hakları veya hukukun üstünlüğü, güvenlik aygıtı, ayrımcılık yapan seçkinler ve dış müdahale dir.
Değerli okurlar,
KDE nin demografik baskıların alt göstergeleri arasında hükümetin yurttaşlarını korumasını yada bu yönde irade sergilemesini güçleştiren nüfus üzerindeki hastalık veya doğal afetler baskıları bulunmaktadır. Bu kapsamda çevre kirliliği, gıda kıtlığı, yetersiz ve yanlış beslenme, su kıtlığı, nüfus artış hızı, ölüm oranları ile ilgili baskı ve ölçümler yer almaktadır.
178 devletin Kırılganlığının analiz edildiği 10 yılın sonunda bu aracın çok yüksek bir geçerliliği ve güvenilirliği olduğu açıkça görülmektedir.
KDE kapsamındaki ülkelerin 10 yıl içinde yaşayacakları trendleri saptamak açısından itibar edilebilir bir aygıt olduğunu ispatlamıştır.
Örneğin endeks , Arap Baharı'nın Ortadoğu ve Kuzey Afrika'nın önemli bir bölümü için kış'a dönüşeceğini öngörebilmiştir. 2014 te endeksin 164. sırasında yer alan Suriye, 2015 te tüm göstergelerinde koşulların kötüleşmesi sonunda toplam skoru 8 puan artınca 170. liğe gerilemiştir.
Irak'taki durumda komşusu Suriye'nin bir yansıması zira Suriye'nin sorunları, Irak'taki ekonomik, politik ve sosyal koşulları olumsuz yönde etkilemektedir.
Sevgili okurlar,
Türkiye analiz edilen 178 ülke arasında halen 59. sırada yer alıyor.
Toplam skorundaki artış hızı giderek yükselmekte olan ülkemiz içinde bulunduğumuz jeo-politik ortam, uluslararası ilişkiler, terör içerikli stresleri, işsizlik, enerji bağımlılığı, susuzluk gibi makro disiplinler açısından daha alt sıralara düşmeye aday olarak değerlendirilen ülkeler arasında bulunuyor.
KDE bundan böyle ülkelerin vatandaşlarının, hükümetlerinin siyasi propagandalarına ve vaadlerine bel bağlamak zorunda kalmadan içinde yaşadıkları toplumun kırılganlığını ve tabiatı ile kaderini ölçebilecekleri yüksek kaliteli bir araç-yöntem olarak kabul görmüştür.
Sanırım müteakip seçimlerde seçmen davranışlarını ve tercihlerini doğrudan etkileyebilecek güçte bir referans olacak ve siyasetçiler eskisi kadar kolaylıkla vaadlerde bulunamayacaklar, ülkeyi güllük gülistanlık göstermek uğruna ulusal sorun stoklarımızı gizleyemeyeceklerdir.
Lütfen bu KDE konseptini bir kenara not ediniz ve yıllık sonuç raporlarını takip ediniz ki bundan böyle politikacıların sözlerine bağımlı kalmaksızın ülkemizin durumu hakkında tarafsız - bilimsel değerlendirmeleri kendiniz doğrudan öğrenebilesiniz.
Saygılarımla,
Serdar Durat